Ağzımızı bakteri ve mantarlardan korumak için ihtiyacımız olan en önemli şey tükürük salgısıdır. Vücudun yeterince tükürük salgılamadığı durumlarda ise ağız kuruluğu meydana gelir. Tıpta kserostomi olarak adlandırılan bu durum birçok hastalığın habercisi olabileceği gibi, başlı başına ayrı bir problem de olabilir.
Özenle hazırladığımız içeriğimizde ağız kuruluğu nedir, ağız kuruluğu neden olur gibi temel sorulara cevap arayacağız. İçeriğimizin ilerleyen kısımlarda ağız kuruluğunun diğer hastalıklarla olan ilişkisini, belirtilerini ve tedavi seçenekleri tartışacağız.
Ağız Kuruluğu Nedir?
Ağız kuruluğu, ağızda bulunan tükürük hacminin azalmasıyla ortaya çıkan bir durumdur. Tıp literatüründe kserostomi olarak adlandırılan hastalık, yemek yemeyi ve yiyecekleri sindirmeyi zorlaştırır. Tedavi edilmeyen ve gittikçe ilerleyen durumlarda hastada anksiyete, ağız bozuklukları, sindirim problemleri gibi hastalıkların çıkmasına neden olur.
Ağız Kuruluğu Neden Olur?
Her insanın az su içmesiyle hissettiği “susamış hissetme” ağız kuruluğu demek değildir. Kişide ağız kuruluğu hastalığının oluşması için tükürük salgısının az ya da hiç olmaması gerekir. Ağız kuruluğunu oluşturan nedenler incelendiğinde onlarca farklı maddeye ulaşılmıştır. Ağız kuruluğu sebebi ağız kuruluğu yapan ilaçlar olabileceği gibi, psikolojik veya diğer fizyolojik hastalıkların oluşturduğu nedenler de olabilir.
Yaygın olarak görülen patolojik ağız kuruluğu nedenleri şunlardır:
- Diyabet: Ağız kuruluğu diyabet hastalığı ile yakın ilişkilidir.
- Tükürük bezi sorunları: Tükürük bezlerinde oluşan tümör gibi hastalıklar ağız kuruluğu nedenleri arasındadır.
- Hashimoto tiroidi: Salgı bezlerinin normal düzeninden farklı çalışması tükürük bezlerini de etkileyen bir durumdur. Bu hastalığa sahip bireyler genellikle sabahları ağız kuruluğu probleminden yakınırlar.
- Enfeksiyon: Akut veya kronik enfeksiyon durumunda ağız kuruluğu görülmesi kaçınılmazdır.
- İlaçlar: Ağız kuruluğu, reçeteli veya reçetesiz bir ilacın yan etkisi olarak karşımıza çıkabilir. Bu bilgiyle birlikte, hipertansiyon, Parkinson, alerji, antidepresan, anksiyete gibi hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçların da en yaygın yan etkisi ağız kuruluğudur.
Yaygın olarak görülen ancak patolojik olmayan ağız kuruluğu nedenleri ise şunlardır:
- Dehidrasyon: Tuz ve su eksikliği, ağız dahil vücudun birçok noktasında kurumalara neden olacaktır. İdrar üretiminde olduğu gibi tükürük üretiminde de dehidrasyon sonucu azalmalar görülmüştür.
- Ağızdan soluma: Ağızdan alınan nefesin ağzı kurutmada etkisi büyüktür. Bunun nedeni sıklıkla burun tıkanıklığı, astım gibi hastalıklar olsa da kişisel alışkanlıklar da bunda etkilidir.
- Karbonhidrat tüketimi: Nişastalı yiyecekler, un veya şeker gibi yiyeceklerin fazla tüketimi ağız içindeki nemin azalmasına neden olmaktadır.
- Yaşlanma: Yaşlıların sıklıkla şikayetçi olduğu durumların başında ağız kuruluğu vardır. Ağız kuruluğu, yaşlanmayla birlikte gelişen olağan bir fizyolojik belirtidir.
- Hamilelik: Hamilelikte ağız kuruluğu sıklıkla yaşanan bir durumdur. Hormonal değişiklikler ağızdaki nem miktarına azalmaya neden olabilir.
- Psikolojik nedenler: Stres ve gerginlik ağızda kuruluğa neden olabilir. Ağız kuruluğu ve çarpıntı aynı anda görülüyorsa ve fizyolojik herhangi bir nedene rastlanmadıysa psikolojik nedenlerden söz edilebilir.
Gece Ağız Kuruluğu Nedenleri
Gece ağız kuruluğu, yaygın olarak 65 yaş üzerinde görülür. Yaşlandıkça, vücudun tükürün üretim oranı %40’a kadar azalma gösterir. Bu, yaşlılarda oluşan gece ağız kuruluğunu açıklayan bir durumdur. Bunun dışında bazı genç ve yetişkinlerde de aynı duruma rastlanabilir. Elbette ki yaşlanma etkeni burada işlevselliğini kaybetmektedir. Gençlerde ve yetişkinlerde oluşan gece ağız kuruluğu nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
- Burun tıkanıklığı: Burnunuzdan nefes alamadığınız durumlarda ağzınızdan alırsınız. Bu, vücudun otomatik olarak gerçekleştirdiği bir durumdur. Ağzınızın gece boyu açık kalması kuruluk oluşmasını hızlandırır.
- Horlama: Horlama esnasında ağzınızın açık kalması ağız kuruluğuna neden olan bir diğer sebeptir.
Bu nedenler genel sebeplere ek olarak ekleyebileceğimiz maddelerdir. Yukarıda bahsettiğimiz ana sebepler gece ağız kuruluğuna neden olabilir.
Ağız Kuruluğu Belirtileri Nelerdir?
Ağız kuruluğu yaşayan kişiler aşağıdaki semptomların tümüne veya bir kısmına sahip olabilir:
- Boğaz ağrısı
- Sık sık susamak
- Konuşma, çiğneme güçlüğü
- Tat alma duyusunda değişiklikler
- Çatlamış dudaklar
- Ses kısıklığı
- Solmuş diş etleri
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi
- Ağız kokusu
- Ağız ülserleri
- Diş protezlerini takmada zorluk
- Mantar
- Diş çürüğü
